Την 21 Σεπτεμβρίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα για την νόσο Alzheimer η οποία είναι μια πάθηση του εγκεφάλου κατά την οποία λιγοστεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα από ένα υγιή εγκέφαλο. Μεταξύ των νευρικών κυττάρων σχηματίζονται ‘πλάκες’, ανώμαλη σωροί μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται Β αμυλοειδές. Το αποτέλεσμα το οποίο επέρχεται είναι ότι ο ασθενής παύει να θυμάται.

Η πάθηση από την φύση της έχει μια εξελικτική πορεία, που σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα επιστημονικές ανακαλύψεις μόνο για καθυστέρηση στην εξέλιξή της μπορούμε να μιλάμε, με την εφαρμογή διαφόρων επιστημονικών μεθόδων και φαρμακευτικών ουσιών ενισχυτικών της μνήμης. Η διαφορά με τις άλλες ασθένειες είναι ότι ο ασθενής δεν επανέρχεται στην αρχική κατάσταση, και επιπλέον αρχίζει να ζει σε έναν κόσμο διαφορετικό, κατά τέτοιο τρόπο που έχει ανάγκη από την απόλυτη συμπαράσταση και φροντίδα των οικείων του.

Ποια είναι όμως τα νομικά δικαιώματα του ασθενούς?

Είναι γεγονός ότι ο τομέας της ψυχικής υγείας, είναι λόγω της φύσης των ψυχικών ασθενειών, ένας τομέας που δύσκολα μπορεί να διαμορφωθεί ένα σαφές και προκαθορισμένο νομικό πλαίσιο. Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι ο ανοϊκός ασθενής είναι πρόσωπο χωρίς δικαιοπρακτική ικανότητα. Δηλαδή, επαφίεται στις προθέσεις, στις αποφάσεις και στη φροντίδα 3ου προσώπου που εκείνο θα πάρει τις αποφάσεις που δεν μπορεί να πάρει αυτός. Το 3ο πρόσωπο που είναι συνήθως κάποιο στενό συγγενικό πρόσωπο καλείται να πάρει τις βέλτιστες αποφάσεις για τη φροντίδα του ανοϊκού ασθενούς.
Κορυφαία προϋπόθεση για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, είναι η συναίνεση του ασθενούς για το είδος της νοσηλείας που είναι η πιο κατάλληλη για την περίπτωσή του. η συναίνεση του ασθενούς δίνεται κατόπιν λεπτομερούς και πλήρους ενημέρωσής του από τον θεράποντα ιατρό του. η ιδιαιτερότητα στα ανοϊκά άτομα είναι ότι ούτε να κατανοήσουν την ενημέρωση, αλλά και ούτε να συναινέσουν μπορούν. Επομένως η ενημέρωση είναι δικαίωμα του ασθενούς όπως και η συναίνεση. Εντούτοις, ακόμη και σε αυτή τη περίπτωση είναι απαραβίαστο και απόλυτο το νομικό τους δικαίωμα να ενημερωθεί και να συναινέσει ο οικείος του αντί για αυτό, σχετικά με θέματα που αφορούν τη νοσηλεία του και για την ιατροφαρμακευτική φροντίδα που θα του παρασχεθεί.

Ωστόσο συχνά εμφανίζεται στην πράξη, οι οικείοι του ασθενούς, να είναι περισσότεροι από ένας και να διαφωνούν για το είδος της φροντίδας που πρέπει να του παρασχεθεί. Το πρόβλημα αυτό επιλύεται με την εφαρμογή του θεσμού του δικαστικού συμπαραστάτη, δηλαδή με τον διορισμό του πιο κατάλληλου προσώπου να επιμεληθεί των ζητημάτων που αφορούν την περιουσία αλλά και την φροντίδα του ανοϊκού ασθενούς.

Ένα άλλο δικαίωμα που προβλέπεται από τον νόμο για κάθε ασθενή και εφαρμόζεται και στα ανοϊκά άτομα, είναι η προστασία που παρέχεται από την υποχρέωση εφαρμογής του ιατρικού απορρήτου. Το ιατρικό απόρρητο προστατεύει τα ανοϊκά άτομα και τις οικογένειές τους από τον κακόβουλο κοινωνικό στιγματισμό και αποκλεισμό και πρέπει να τηρείται με θρησκευτική ευλάβεια από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό των μονάδων ψυχικής υγείας.

Ένα άλλο δικαίωμα του ανοϊκού ασθενή, είναι οι αντίστοιχες υποχρεώσεις που έχουν οι επιστήμονες, ιατροί, νοσηλευτικό προσωπικό και φορείς ψυχικής υγείας (νοσοκομεία, κέντρα ψυχικής υγείας κλπ) να παρέχουν την καλύτερη δυνατή υπηρεσία και διαμονή στον ανοϊκό ασθενή. Αυτά είναι μερικά από τα δικαιώματα που αναφέρουμε ενδεικτικά και που προκύπτουν από πλέγμα νομικών διατάξεων.
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε κάποιες από τις προτάσεις που ήδη αποτελούν αντικείμενο συζήτησης και πρέπει να εφαρμόζονται από τους φροντιστές και τους φορείς ψυχικής υγείας.

Αρχικά, όλες οι πληροφορίες και οι επιθυμίες του ασθενή σχετικά με ιατρικά, νομικά και οικονομικά θέματα θα πρέπει να εξεταστούν και να κατοχυρωθούν από τον υπεύθυνο φροντιστή ή πληρεξούσιο αντιπρόσωπο.

Ενδεικτικά κάποια από τα θέματα τα οποία θα πρέπει να διευθετηθούν:

– Πληρεξούσιος για οικονομικά ζητήματα : ανάληψη καθηκόντων διαχειριστή, ο οποίος έχει την δυνατότητα να λαμβάνει νομικές και χρηματοοικονομικές αποφάσεις για λογαριασμό του ασθενή.
–Πληρεξούσιος για θέματα φροντίδας υγείας : ανάληψη καθηκόντων διαχειριστή, ο οποίος έχει την δυνατότητα να λαμβάνει αποφάσεις υγειονομικής περίθαλψης εκ μέρους του ασθενή.
–Εν ζωή Διαθήκη & Φόρμα Υγειονομικής Περίθαλψης : καθορίζονται οι επιθυμίες σχετικά με την φροντίδα της υγείας του ασθενή κατά το τέλος της ζωής του.
–Διαθήκη & Διαχειριστής διάθεσης της περιουσίας μετά θάνατον

Αυτές οι διαδικασίες θα πρέπει να γίνονται στα αρχικά στάδια του ασθενή όπου η γνωστική ικανότητα επιτρέπει την συνειδητή λήψη αποφάσεων και ανάληψη καθηκόντων. Για περισσότερη ανάλυση θα επανέρθουμε και με άλλα άρθρα μας.